16 januari 2023

Hier lees je de eerste versie van het Manifest van Stichting Civic, een document dat tot stand is gekomen na een proces van discussie en reflectie onder de bestuursleden van Stichting Civic, samen met onze partners en critical friends. Stichting Civic richt zich sinds vijf jaar op het aanzwengelen van een fundamenteel debat over de dominante perspectieven op ‘inburgering’ en ‘integratie’. Na talloze veranderingen binnen het inburgeringsbeleid zien we nog steeds een beleid dat uitsluit, wantrouwt, discrimineert en mensen dwingt om hun plek in Nederland te ‘verdienen’. Als Stichting Civic zien wij de noodzaak om verder te kijken dan het aanbrengen van correcties in het huidige beleid. In plaats daarvan brengen wij dit manifest naar buiten dat ruimte biedt voor een fundamentele herbezinning op de ‘inburgering’, ‘integratie’ en het scheve beeld dat bestaat over nieuwkomers in Nederland. Door deze genormaliseerde gedachten bloot te leggen, beginnen we aan een gezamenlijke zoektocht naar alternatieven.

Een fundamenteel ander perspectief op ‘inburgering’ vraagt om een andere taal, andere begrippen en een andere manier van denken en handelen. Het schrijfproces van het manifest heeft ons ook gedwongen om weloverwogen keuzes te maken in de woorden die wij als Stichting Civic gebruiken. Elk woord heeft impact, ook de woorden die u terugleest in ons manifest. Daarover willen wij met u het komend jaar graag in gesprek.

Dit gaan we doen door elke maand één van onze 10 stellingen voor het voetlicht te brengen via evenementen, podcasts, artikelen etc. Daarmee starten wij de discussie rondom de stellingen en sporen wij aan tot uitwisseling van gedachten, perspectieven en fundamentele ideeën over ‘inburgering’ en ‘integratie’.

Dit doen we niet alleen, maar samen met alle betrokken mensen die zich bezighouden met relevante thema’s binnen de Nederlandse maatschappij. We nodigen jullie uit om actief met ons in gesprek te gaan via de website, sociale media, online en fysieke evenementen.

Ons manifest is bedoeld als een platform voor dialoog en staat open voor input en verandering voortkomend uit de dialoog.

Stichting Civic stelt voor beleid dat nieuwkomers onthaalt startbeleid te noemen in plaats van inburgeringsbeleid. Het kiezen van een nieuwe term voor de inburgering is een startschot van een broodnodig en fundamenteel nieuw perspectief op de relatie tussen migratie, sociaal beleid en burgerschap. Dit nieuwe perspectief naar voren brengen is de belangrijkste ambitie van Stichting Civic.

Startbeleid gaat om de vraag: ‘Wat moet er publiek worden georganiseerd zodat iedere nieuwkomer een goede start kan maken met haar/zijn/hun leven in Nederland?’

Na een kwarteeuw vol beleidsveranderingen zijn de resultaten van de Nederlandse inburgering nog altijd teleurstellend en schadelijk. De inburgering is gestoeld op wantrouwen, stigmatiseert nieuwkomers als personen die moeten ‘integreren’ en rust op uniforme resultaatsverplichtingen. Dit helpt niemand vooruit en staat op gespannen voet met het Europees recht. Om dit te verbeteren moet het huidige inburgeringsbeleid worden afgeschaft en moeten dominante perspectieven op inburgering en integratie doorbroken worden.

Het doel van dit manifest om is om de grondslagen van startbeleid uiteen te zetten en uit te leggen waarin het verschilt van inburgeringsbeleid.

Veel nieuwkomers vestigen zich permanent. De beste en meest duurzame beleidskeuze is daarom nieuwkomers onvoorwaardelijk te ondersteunen bij het maken van een goede start.

Dit betekent niet dat alle nieuwkomers zich permanent in Nederland zullen of moeten vestigen. Dat is ook niet het punt. Het punt is: beleid dat investeert in nieuwkomers alsof ze blijven kent geen verliezers.

Stel, een nieuwkomer vestigt zich uiteindelijk niet, omdat zij/hij/hen nog een keer migreert of terugkeert naar haar land van herkomst. Dit maakt voor startbeleid niet uit: de periode in Nederland vormt dan een waardig stukje binnen haar bredere levenspad.

Maar, belangrijker, stel de nieuwkomer blijft uiteindelijk wel. Dan heeft startbeleid de goede start van de nieuwkomer vanaf het eerste moment zoveel mogelijk gefaciliteerd. De nieuwkomer is volledig en proactief betrokken bij alle relevante domeinen (bijvoorbeeld school, werk, buurten). De nieuwkomer is niet, praktisch en mentaal, in een wachttijd geplaatst.

Startbeleid is van toepassing op alle nieuwkomers in de periode na hun aankomst in Nederland. Het doel van startbeleid is het beter organiseren van deze periode. Niet meer, niet minder.

Het huidige inburgeringsbeleid suggereert dat het verblijf van nieuwkomers nog voorwaardelijk is: zij moeten eerst jarenlang aan allerlei eisen voldoen zodat ze een persoonlijk transformatie hebben doorlopen zodat ze ‘erbij horen’. Nieuwkomers (en met hen de betrokken ambtenaren en docenten) besteden veel tijd aan het voldoen aan de gestelde eisen – deels om boetes te voorkomen –, ook als deze eisen een goede start evident niet ondersteunen.

Het startbeleid dat wij voorstellen, anders dan de huidige inburgering, meet en examineert niet of nieuwkomers als persoon ‘voldoende geïntegreerd’ zijn om permanente verblijfsrechten en burgerschap te verdienen. Startbeleid is onderdeel van breder publiek beleid dat liberaal-democratische waarden, zoals gelijke kansen en gelijkwaardig burgerschap, voor iedereen ondersteunt. Met dit als doelstelling, neemt startbeleid zoveel mogelijk barrières weg in plaats van dat het barrières opwerpt.

De aankomst en vestiging in een nieuw land kan een dynamische en turbulente periode in iemands leven zijn. Startbeleid is erop gericht nieuwkomers bij deze overgang, waar nodig, te ondersteunen. Zo kunnen nieuwkomers zo goed mogelijk een nieuw leven opbouwen.

Dit maakt startbeleid wezenlijk anders dan het huidige inburgeringsbeleid dat gericht is op testen of nieuwkomers geschikte of loyale burgers zijn geworden. Nieuwkomers zouden zich moeten aanpassen of ‘ons’ niet tot last moeten zijn. Vanuit deze gedachte is inburgeren steeds intensiever, duurder, moeilijker en punitiever geworden. De nieuwe inburgeringswet kent maar liefst negen sanctiemomenten!

Startbeleid behandelt mensen met vertrouwen, met waardigheid en respect omwille van wie zij zijn, in plaats van te handelen vanuit wantrouwen en hen te disciplineren tot iets wat ze zouden moeten worden. Startbeleid veronderstelt niet dat nieuwkomers vermeende tekortkomingen moeten overwinnen. Startbeleid is erop gericht nieuwkomers in staat te stellen hun capaciteiten en talenten toe te passen. Het biedt hen ook de mogelijkheid nieuwe capaciteiten en ambities te realiseren.

Het onjuiste idee dat inburgeringsbeleid ‘geïntegreerde migranten’ moet opleveren leidt tot inburgeringsbeleid dat van vrijwel alle nieuwkomers hetzelfde eist.

Ook de nieuwe inburgeringswet, hoewel die belooft maatwerk te kunnen leveren, heeft de ambitie dat zoveel mogelijk nieuwkomers voldoen aan gestandaardiseerde ei