12 mei 2020
Significant bracht in 2018 het onderzoeksrapport ‘Inburgering: systeemwereld versus leefwereld. Evaluatie Wet inburgering 2013’ uit. Dit is een procesevaluatie dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van SZW. Er is gekeken in hoeverre er binnen de termijn aan de inburgeringsplicht wordt voldaan, of Wi2013 werkt zoals bedoeld en hoe de wijzigingen (de drie pijlers: eigen verantwoordelijkheid, consumentenmarkt en resultaatverplichting) in de praktijk werken.
Tekortkomingen in het huidige inburgeringsstelsel
Eén van de tekortkomingen die is geconstateerd, is dat het inburgeringsstelsel teveel op zichzelf staat en samenhang mist. Zowel de aansluiting tussen inburgering en participatie en onderwijs, als de samenhang in de inburgeringsketen ontbreken. Inhoudelijk en organisatorisch sluiten de losse schakels niet goed op elkaar doordat de gemeente geen regierol heeft.
De eigen verantwoordelijkheid is voor een grote groep inburgeraars niet realistisch. Het is onduidelijk voor deze groep hoe het stelsel werkt, waar welke informatie te vinden is, welke inburgeringscursus bij hen past en hoe de cursussen en examens het beste bekostigd kunnen worden.
Marktwerking werkt niet zonder kritische consument. Er is voldoende aanbod in taalcursussen, maar er zijn voor taalaanbieders maar weinig prikkels voor het leveren van hoge kwaliteit en maatwerk.
De resultaatverplichting en de sancties staan centraal in het inburgeringsstelsel. De sancties stimuleren echter niet om op een zo hoog mogelijk niveau examen te doen. Ook de aantoonbaar geleverde inspanningen voor ontheffing zijn buitenproportioneel en demotiverend. Er is behoefte aan een positief aanbod gericht op wat ze wel kunnen leren.
Aanbevelingen voor een effectiever inburgeringsstelsel
Ondanks de vele tekortkomingen blijken de betrokkenen die zijn geïnterviewd (van o.a. DUO, CAO, gemeenten) niet per se een grote stelselwijziging te willen. Het zou beter zijn om de uitvoeringspraktijk tijd en rust te gunnen. Daarom worden aanbevelingen gedaan waarbij niet het hele stelsel onderste boven gekeerd hoeft te worden:
Zorg voor meer samenhang tussen inburgering en onderwijs en participatie door het aanbod duale trajecten te vergroten. Belemmeringen moeten daarbij weggenomen worden. Stimuleer daarnaast het gebruik van taal in de praktijk door mogelijkheden te creëren waarin geoefend kan worden met taal. Een sterkere nadruk op participatie kan hieraan bijdragen.
Wanneer gemeenten weer een centrale rol hebben, kunnen zij zorgen voor de stimulatie en bewaking van een goed cursusaanbod. Daarnaast bieden zij begeleiding en ondersteuning gedurende het hele inburgeringstraject aan inburgeraars die daar behoefte aan hebben. Deze ondersteuning begint zo snel mogelijk en in samenspraak met de inburgeraar wordt een passend plan gemaakt voor de invulling van het inburgeringstraject. Dit persoonlijke plan stimuleert om op een zo hoog mogelijk niveau in te burgeren. Voor de groep inburgeraars voor wie het inburgeringsexamen niet haalbaar is, moet onderzocht worden hoe ook zij naar vermogen kunnen inburgeren zonder de moeite en frustratie die nu nodig is om in aanmerking te komen voor een ontheffing.
Zijn deze aanbevelingen terug te zien in de plannen voor het nieuwe inburgeringsbeleid?
Zijn deze aanbevelingen terug te zien in de plannen voor het nieuwe inburgeringsbeleid?
Evaluatie (vanuit dit onderzoek gezien) van het nieuwe stelsel:
Negatief
- complete stelselwijziging, dus geen beleidsrust
- nog steeds sancties
- gemeente bepaalt leerroute
Positief
- regierol gemeente voor betere informatievoorziening en begeleiding
- persoonlijke inburgeringsplan voor een passend inburgeringstraject
- tijdige start in AZC
- onderwijsroute voor samenhang inburgering en onderwijs
